इक सफर इक जिंदगी

0
4446

केशव नै रवि ते शांति प्रिया बक्खी दिखदे आखेआ , ‘‘जेकर तुस बुरा नेईं मन्नो तां तुसें गी बिजन मंगे इक्क सलाह् देना चाह्‌न्नां । जिंदगी च प्यार करने ते प्यार दा पर्व मनाने दा कोई मौका नेईं खुंझाना चाहिदा,सगुआं एह्‌दे लेई ब्हान्ने तुप्पने चाहिदे ।’’

रवि सोचा दा हा जे लाड़ी दा रुस्सना केड्डी मसीबत ऐ , एह् छड़े लाड़ियें आह्‌ले गै समझी सकदे न। रवि गी लाड़ी आह्‌ला होए दे  अजें मसां दो म्हीने गै होए दे हे । एह् मसीबत होर बी  बड्डी होई जंदी ऐ जेकर लाड़ी दा रुस्सना  घरै दे बाह्‌र होऐ। घरै अंदर आदमी तरले-मिन्नतां करियै,पैरें हत्थ लाइयै उसगी मनाई सकदा ऐ। पर, बाह्‌र लोकें सामनै एह् सब किश करने लेई बड़ा जिगरा लोड़दा । शांति प्रिया इसलै दोआरी कन्नै जुड़ियै बैठी दी  बाह्‌र प्लेट-फार्म आह्‌ली बक्खी दिक्खा दी ही । ट्रेन चलने च अजें  बीह् मिंट हे । ओह् ओह्‌दे कोल बेहियै  नां उसी  लाड करियै मनाई सकदा हा  ते नां गै हिरखै दियां गल्लां करियै । कूपै च सामनी  सीटा उप्पर  इक अति धार्मिक लब्भने आह्‌ला अधकड़ उमरी दा जोड़ा बैठे दा हा ते उंऱदी अपनी बक्खी दुए पास्सै बड़े इतमनान कन्नै थोह्‌ड़ी बड्डी जेही उमरी दी शैल नेही जनानी ही । धार्मिक जोड़े दी जनानी घरा आंह्‌दे  दे चारखान्ने कंबलै गी  तैह् करियै बनाए दे आसनै उप्पर चप्पी मारियै बैठी दी ही । उसदा शरीर शैल भारा हा ते उन्न अपने गोल मुहैं गी दपट्टे कन्नै इऱयां लपेटे दा हा क ओह्‌दे कन्न बी पूरी चाल्ली खटोए दे हे । मुट्टियें-मुट्टियें काली अक्खियें पर भरमें बश्कार मत्थे उप्पर लम्मा तिलक ओह्‌दी  धार्मिक आस्था दा प्रतीक हा । आदमी दे भरे-भरोचे गोरे मुहांदरे पर चमक ते सिरै दी पिछली बक्खी  चिट्टे-काले बालें दी गंढदार मुट्टी बोद्दी ही । मत्थे उप्पर घरै आह्‌ली आंगर गै बड्डा जेहा चन्ननै दा तिलक हा । उऱआं ते ओह् हत्थै च लेदी गीता प्रैस ,गोरखपुर दी कोई धार्मिक कताब पढ़ा दा हा,पर बिच्च-बिच्च उसदी नजर सामनै सीटा पर बैठी दी जनानी उप्परा तिऱलकदी लंघी जंदी ही । ओह् जनानी उऱनें लोकें आंगर ही ,जेह्‌ड़े अपनी तंदरुस्त सेह्‌ता करी अपनी उमरी कोला दस बऱरे निक्के लभदे न । उमरी दी भट्ठी दे सेकै कन्नै उसदे शलैपै च इक नेहा ओचन नखार ते दमक ही जे हर कोई उसगी परतियै दिक्खने पर मजबूर होई जंदा हा । खुशी, आत्मसंदोख ते विश्वास अश्कें घुलियै उसदे नक्श-पत्तरें च रची-बस्सी गेदे हे । फिल्में ते टैलिविजनें दे डरैक्टर अक्सर अपनी फिल्में च  धड़क-भड़क,शालीन  ते मनचित्त लग्गनी माएं दे रोल इऱयै जेही जनानियें गी दिंदे न ।

 

रुस्सने आह्‌ली कोई नेही गल्ल है बी नेईं ही । रवि नै लाड़ी गी छड़ा इऱयै पुच्छेआ हा जे उऱन्नै अपनियां दोआइयां कन्नै पाई लेइयां जां नेईं ? अग्गुआं शांति प्रिया ने आखी ओड़ेआ जे उन्न उसगी इस गल्ला दा चेता घर की नेईं करोआया हा?ते रवि कोला खोई गेआ जे अपनी सेह्‌तु दा ध्यान आपूं रक्खना चाहि दा । बस्स,फ्ही केह् हा ?गल्ल इक बारी बधी ते फ्ही बधदी गै गेई। ते हून शांति प्रिया रुस्सी दी दोआरी कन्नै लग्गी दी ही ते रवि तल्लो-मच्छी च अंदरो-अंदरी उऱनें संवादें गी घोखी-घोखी धुखी जा दा हा । उसी खिंझ चढ़ा दी ही जे की , पर की ? की ओह् नकारी नेही गल्ला उप्पर लड़ी पे ? ओह् इस सफरै दी शुरुआत इऱयै नेही नेईं हा करना चांह्‌दा । ओह् चाह् करदा हा जे शांति प्रिया बी उसदे आंगर सोचियै गल्ल मकाऽ। ओह् इस्सै मन्शा कन्नै इक बारी ढुकियै ओह्‌दे कोल बैठा बी ,पर शांति प्रिया ने मड़ूका मारियै मूंह् होर बी दोआरी बक्खी फरकाई लेआ हा । उसदे इऱयां मड़ूका मारने पर सीटा दी दूई बक्खी बैठी दी उस कल्ली जनानी नै बड़ा ध्रोइयै उंऱदे अऱल्ल दिक्खेआ हा ते रवि उट्ठियै कूपे चा बाह्‌र गेआ उठी हा। कंपनी च कम्मै दा जोर होने करी ब्याह् लेई उसी लम्मी छुट्टी नेईं ही थ्होई,जिस करी ओह् हनीमून लेई गोआ सिर्फ दो रातां गै रेही सके हे । हून ओह् पूरे हफ्ते दी छुट्टी लेइयै असला च ओह्‌कड़ी कसर पूरी करन जा करदे हे । पर, शुरुआत च गै कसूमत लग्गी गेई ।

 

‘‘ लेई आ,पुत्तरा ; लेई आ ।’’ दी जोरे दी बाजा कन्नै रवि दा ध्यान त्रुट्टा । उऱन्नै दिक्खेआ जे ट्रैक सूट लाए दे , शैल कद्द-काठी आह्‌ला खासी उमरी दा इक आदमी , समान चुक्के दे कुल्ली गी कन्नै लेइयै दड़-दड़ करदा कूपे च आया । उऱन्नै अंदर औंदे गै पैह्‌लें झांकियै सीटें हेठ दिक्खेआ ते फ्ही कुल्ली गी आखेआ ‘‘ लै,अटैची इस सीटा हेठ ला । हां शाबाश,एह् नीला बैग जरा इद्धरे गी खसकाऽ ते मेरा बैग इसदे कन्नै लाई दे।’’

फ्ही जिसलै इतमनान होई गेआ जे सारा समान बनकी गेआ ऐ तां पंजाहें दा नोट कुल्ली गी फड़काया ते ओह्‌दी पिट्ठी पर थपाकी दिंदे होई आखेआ ‘‘ जा ऐश कर पुत्तरा ।’’ इसदे परैंत्त उन्न कूपे दा मुआयना कीता । त्रौनें जनानियें गी हत्थ जोड़ियै नमस्ते कीते, बोद्दी आह्‌ले ते रवि कन्नै पंजा मलाया ते धार्मिक जोड़े कोल बौंह्‌दे आखेआ, ‘‘ मेरा नांऽ केशव ऐ ।’’  फ्ही रवि बक्खी सोआलिया नजरें कन्नै दिक्खेआ । रवि नै बल्ले जेही आखेआ, ‘‘जी में रवि आं ’’। केशव नै शांति प्रिया अऱल्ल शारा करियै ते किश मुस्करांदे होई जिऱयां फिकरा पूरा कीता, ‘‘ते एह् तुंऱदी घरै आह्‌ली न ।’’ रवि नै हां च मुंडी ल्हाई। फ्ही केशव नै अपना मुस्करांदा चेह्‌रा बोद्दी आह्‌ले बक्खी फेरेआ। बोद्दी आह्‌ले नै आखेआ, ‘‘मेरा नांऽ धर्मपाल ऐ । ’’ अपनी घरै आह्‌ली दा परिचे देने दी लोड़ उऱन्नै मसूस नेईं कीती।

सामनै बैठी दी उस जनानी नै केशव बक्खी कोई रौं नेईं रक्खेआ ते ओह् दोआरी बाह्‌र दिखदी रेही ।

 

रवि नै मसूस कीता जे केशव दा कूपे च औना इऱयां होआ ऐ जिऱयां खड़ुत्त पानी च कुसै नै ढीम मारी होऐ । रवि एह् बी सोचा करदा हा जे केशव जनेह् लोक कुस मिट्टी दे बने दे होंदे न । इंऱदे च कोई झक्क नेईं होंदा ।किऱयां एह् पैह्‌ले मौके उप्पर गै सारें कन्नै खुऱल्लियै मिली लैंदे न । आम लोक ते ज्हारें मीलें दा सफर करी लैंदे न ते कन्नै आह्‌ली सोआरी कन्नै कूंदे बी नेईं । गड्डी चली पेई । केशव नै अपने जागिङ शूऽ खोह्‌ल्लियै, मोमी लफाफे चा चपलियां कड्ढियै लाई लेइयां । फ्ही बोद्दी आह्‌ले धर्मपाल बक्खी मुखातब होंदे आखेआ,‘‘गड्डी टैमे पर गै चली पेई ऐ ;चंगा ऐ । ’’ धर्मपाल नै मुंडी ल्हाइयै हामी भरी । सामने आह्‌ली जनानी बक्खी दिक्खेआ ते फ्ही अपनी धार्मिक कताबा दे खीर-सागर च डुब्बने दी कोशश कीती । केशव नै इक बारी परतियै सारे कूपे दा सरसरी जायज़ा लैता । रवि नै नोट कीता जे उसदियां नजरां क्या चिर सामने आह्‌ली जनानी पर टिकियां रेहियां । चाह् बेचने आह्‌ला जागत बाज लांदा-लांदा डब्बे च आया । केशव नै जोरे दी बाज मारियै उसी सद्देआ ते फ्ही धर्मपाल गी पुच्छेआ, ‘‘चाह् पीगेओ ?’’ धर्मपाल नै अपने सारे परोआर आसेआ जवाब दिंदे होई आखेआ , ‘‘ जी अस चाह् नेईं पींदे ।’’ केशव नै फ्ही पुच्छेआ , ‘‘ पक्का?पींदे ओ तां लेई लैओ । ’’ धर्मपाल ने नांह् च मुंडी ल्हाई ।

 

उसदे परैंत्त उऱन्नै रवि ते शांति प्रिया गी पुच्छेआ , ‘‘ तुस ते पीगेओ नां ?’’ फ्ही उंऱदे परते गी बलगे बिजन उस कल्ली जनानी गी पुच्छेआ , ‘‘मैडम,चाह् लैगियां ?’’मैडम नै केशव दी पेशकश गी खातरी नेईं लांदे होई सिद्धे चाही आह्‌ले जागतै गी आखेआ , ‘‘मिट्ठा घट्ट रक्खेआं ।’’

धर्मपाल गी केशव बक्खी मैडम दी  एह् बेरुखी पसंद आई ।

केशव नै मैडम दी बेरुखी गी अनदिक्खा करदे होई चाही आह्‌ले जागतै गी आखेआ, ‘‘मैडम दी मलाइयै चार कप्प दे । ’’ चाह् देने उप्पर मैडम ने झट्ट दस्सें दा नोट जागतै बक्खी करदे होई आखेआ , ‘‘ कट्टी लै पैसे । ’’

जागतै ने केशव बक्खी दिक्खेआ । इन्ने चिरे च रवि ने बी पर्स कड्ढने दी कोशश कीती । केशव ने जिऱयां सभनें गी रोकदे होई जागतै बक्खी पैसे बधांदे  जोरै कन्नै आखेआ , ‘‘ एह् लै ,यरा ।’’ फ्ही बड़ी ल्हीमी कन्नै मैडम गी आखेआ , ‘‘मैडम जी,इट’स आलराइट। केह् फर्क पौंदा ऐ?एह् चाह् मेरे पासेआ सेही ।’’

मैडम नै केशव बक्खी बड़ी बर्फानी नजरें कन्नै दिक्खेआ ते उस शा बी बद्ध बर्फानी बाजा च आखेआ , ‘‘ फर्क पौंदा ऐ। में कुसै अजनबी कोला चाह् नेईं पी सकदी ।’’ सभनें दियां नजरां मैडम बक्खी फिरकी गेइयां । शांति प्रिया बी अपना रोस्सा भुल्लियै र्‌हानगी  ते उत्सुक्ता कन्नै मैडम बक्खी दिक्खन लगी ।

 

केशव उप्पर जिऱयां इस गल्ला दा कोई खास असर नेईं होआ । उऱन्नै पैह्‌लें कोला बी बद्ध मुस्करांदे आखेआ , ‘‘अजनबीपन इक सकिंटै च दूर होई जंदा ऐ । मेरा नांऽ केशव ऐ , तुस बी अपना नांऽ दस्सो ते बस्स, अस अजनबी नेईं रौह्‌गे ।’’

 

मैडम नै केशव कन्नै नजरां मलांदे आखेआ , ‘‘मिगी कोई दिलचस्पी नेईं ।’’ फ्ही चाही आह्‌ले जागतै पर दबका मारेआ , ‘‘ तुई आखेआ नां, कट्ट मेरे कप्पै दे पैसे ।’’ हुक्म च तेज तलवारा दी खनक ते काट ही । इसगी मन्नना लाज़मी हा । केशव नै बाकियें दे पैसे देई दित्ते । रवि नै इक बारी फ्ही नोट कीता जे केशव प्रति मैडम दा सख्त रवैया धर्मपाल गी खासा पसंद आया हा । उऱन्नै अपनी लाड़ी दी मुट्टी अक्खियें च बड़े अर्थपूर्ण ढंगै कन्नै दिक्खेआ । फ्ही मैडम अऱल्ल बड़े अपनेपन कन्नै दिक्खियै हत्था दी कताब बंद करियै सीटा दा ढासना लाइयै अक्खीं मीटियै गड्डी दे झूटें दा नंद लैन लगा । उसदे चेह्‌रे उप्पर मंद्ध-मंद्ध मुस्कराह्‌ट दी झोन ही ।

 

केशव नै चाही दा घुट्ट भरदे रवि ते शांति प्रिया अऱल्ल बिंद मुस्कराइयै दिक्खेआ । शांति प्रिया कूपे च होए दे इस निक्के नेह् ड्रामे दी उत्तेजना करी रवि दे नेड़ै आई गेदी ही । रोह् बल्लै-बल्लै घुला करदा हा । केशव ने शांति प्रिया दे सूहे चूड़े गी दिखदे होई रवि गी पुच्छेआ , ‘‘ लगदा ऐ तुस हनीमून मनान जा दे ओ । ’’ रवि गी एह् सोआल अपनी निजी जिंदगी च दखल जन मसूस होआ। उऱन्नै टालदे होई बल्लै जेही आखेआ , ‘‘ नेईं, कोई ऐसा नेईं ऐ ।’’ सारें दियां नजरां हून रवि ते उसदी लाड़ी उप्पर हियां । एह् सोआल पुच्छने पर मैडम नै जरूर केशव अऱल्ल त्रिऱबड़ी चाढ़ियै दिक्खेआ हा । धर्मपाल ते उसदी घरै आह्‌ली हून उऱनेंगी उस नजरी कन्नै दिक्खा दे हे ,जिस कन्नै अक्सर लोक हनीमून उप्पर आए दे नमें ब्योहे दे जोड़े अऱल्ल दिखदे न।

 

केशव नै आखेआ , ‘‘प्लीज़, बुरा नेईं मनाओ; में ते इसलेई आखेआ हा की जे  किशनगढ़ हनीमून मनाने आह्‌लें दी पसंदीदा जगह ऐ । वैसै खूबसूरत बी बड़ी ऐ । मिगी ते किशनगढ़ बड़ा रोमांटक लगदा ऐ ।’’ एह् आखियै उऱन्नै इक उड्डरदी नजर मैडम उप्पर मारी ते अपनी गल्ल पूरी करदे आखेआ , ‘‘ उऱआं हनीमून ते मनै च होंदा ऐ; जित्थै चाहो ,मनाई लैओ ।’’ फ्ही अपनी गै गल्ला उप्पर उऱन्नै जोरे दा गड़ाका मारेआ । शांति प्रिया बिंद शरमाई गेई । रवि गी केशव दा इऱयां आखना ते मैडम अऱल्ल दिक्खना चंगा नेईं लग्गा । गड्डी कुसै निक्के नेह् स्टेशन उप्पर रुकी । केशव ने उट्ठियै आकड़ मारी ते कूपे चा बाह्‌र चली गेआ । धर्मपाल नै उसदे जाने बाद अपनी कताब बंद कीती ते सारें गी सनाने आह्‌ले लैह्‌जे च अपनी घरै आह्‌ली गी आखेआ , ‘‘ कैसे- कैसे अजीब लोक होंदे न ? सद्दी नेईं बलाई, में मुड़े दी ताई ।’’ फ्ही उऱन्नै मैडम अऱल्ल दिक्खियै बड़ी ल्हीमी कन्नै आखेआ , ‘‘ वैसे तुसें चंगा कीता ।’’ मैडम निऱम्मा जेहा मुस्कराई । फ्ही धर्मपाल दी घरै आह्‌ली गी पुच्छेआ , ‘‘ तुस किशनगढ़ जा दे ओ?’’

धर्मपाल दी घरै आह्‌ली बड़े जोशे कन्नै बोल्ली , ‘‘ जी, उत्थै साढ़े गुरु जी हुंदा सत्त रोजा कैंप लग्गा दा ऐ । ओह् कनेडा दा आवा करदे न । सिद्धे किशनगढ़ गै औना ऐ, उऱनें ।’’

 

धर्मपाल गी मौका थ्होआ । उऱन्नै मुस्करांदे होई सधी दी गंभीर ते मार्किटिङ आह्‌ली बाजा च जोड़ेआ , ‘‘ तुसें स्वामी दिव्यानंद जी दा नांऽ सुने दा होनां । उंऱदे सारी दुनिया च चौत्तरी आश्रम न । पंदरा ते छड़े योरप ते अमरीका च गै न । इक्क आश्रम उंऱदा किशनगढ़ च बी ऐ । सत्तें दिनें दा कैम्प ऐ । स्वामी जी नै प्रवचन बी देने न ; भंडारा बी होना ऐ ते योगासन दा अभ्यास बी करोआना ऐ ।’’

 

घरै आह्‌ली फ्ही बोल्ली , ‘‘ स्वामी जी बड़ी दिव्य मूर्त न । पच्ह‌त्तरें बऱरें दे न पर पैंत्तियें शा बद्ध नेईं लभदे । बड़ा तेज ऐ,उंऱदे मुहां पर । उंऱदे दर्शन गै करियै माह्‌नू दे दुख दूर होई जंदे न ।’’

मैडम नै थोह्‌ड़ी दिलचस्पी दसदे होई आखेआ , ‘‘बड़ी शरधा ऐ थुआढ़े मनै च उंऱदे लेई । तुस उंऱदे सारें कैम्पें च जंदे ओ ?’’

इन्ने च केशव बी डब्बे अंदर आई गेदा हा । धर्मपाल नै उसदी बक्खी ध्यान दित्ते बगैर मैडम गी बड़े अपनेपनै कन्नै आखेआ , ‘‘ साढ़ी कोशश ते इ’यै रौंह्‌दी ऐ जे अस उंऱदे सारे शिवरें च जाचै ,पर एह् थोह्‌ड़ा मुश्कल ऐ । फ्ही बी अस कोशश करने आं ।’’

 

धर्मपाल दी धर्मपत्नी नै अपने पति दी शान दसदे आखेआ , ‘‘ एह् ते दो बारी फारन च बी उंऱदे आश्रमें च होई आए दे न । दो म्हीने पैह्‌लें कनेडा गेदे हे ।’’

 

केशव नै गल्ल बिच गै पुड़छदे होई आखेआ , ‘‘ ठीक बी ते है। हिंदोस्तान च ते सारें दा सुधार होई चुके दा ऐ। इत्थै सब्भै लोक ब्रह्मज्ञानी न । इत्थै ते हून कोई दुख-कलेश नेईं । हून ते बदेशें गी गै हिंदोस्तान आंगर बनाने दी लोड़ ऐ ’’। फ्ही मैडम अऱल्ल दिक्खियै पुच्छेआ , ‘‘ की, रमा जी ?’’

मैडम र्‌हानी कन्नै त्रऱबकी पेई । इक ते केशव नै धर्मपाल ते ओह्‌दी घरै आह्‌ली दे गुरु बारै  ऐसी गल्ल कीती ते उप्परा उसी रमा करी कोआलेआ हा । उसदे चेह्‌रे उप्पर रोह् ते र्‌हानगी दा रला-मिला भाव हा ।

केशव नै बिंद हसदे होई आखेआ , ‘‘ नेईं , में कोई चमत्कारी गुरु नेईं । सारी सोआरियें दे नांऽ डब्बे बाह्‌रें चार्टै उप्पर लिखे दे होंदे न । सामनै सीट नंबर बी होंदा ऐ । गड्डी स्टेशन उप्पर खड़ोती दी ही ,में उतरियै पढ़ी लेआ । इट इज़ सो सिंपल ।

धर्मपाल दा मूंह् भखियै सूहा होई गेदा हा । उऱन्नै केशव गी आखेआ , ‘‘ जिस विशे दा पता नेईं होऐ, उसदे बारै चुप रौह्‌ना चाहिदा ।’’

केशव नै धर्मपाल पर इक होर तीर छोड़दे होई पुच्छेआ , ‘‘ एह् उऱऐ भगवान दिव्यानंद जी न नां ,जि’नें छे म्हीने पैह्‌लें बवासीर दा अप्रेशन करोआया हा ते जेह्‌ड़े सारी दुनिया दियां बमारियां दूर करदे न ।’’

 

इस कोला पैह्‌लें जे धर्मपाल दा रोह् कोई विस्फोटक रूप लेई लैंदा रमा नै केशव गी रोह्‌बदार पर नीमीं बाजा च आखेआ , ‘‘ कुसै दी गल्लें च दखल देना तमीज नेईं  होंदी । ’’

केशव नै ड्रामाई शाही अंदाज च छाती उप्पर हत्थ रक्खियै ते मुंडी झकाइयै आखेआ , ‘‘ सारी मैडम ।’’ ते चुप करियै बेही गेआ । वैसे टिकियै बौह्‌ने शा पैह्‌लें ओह् इक बारी रवि ते शांति प्रिया अऱल्ल दिक्खियै शरारती ढंगै कन्नै मुस्कराया जरूर हा । धर्मपाल नै केशव दी चुप्पी ते रमा दी हमदर्दी दा लाह् लैंदे होई अध्यात्म दे गूढ़ भेतें आह्‌ली गल्ल चालू करदे आखेआ , ‘‘ रमा जी …’’फ्ही घरै आह्‌ली बक्खी दिक्खियै अपनी भुल्ल सधारी , ‘‘ रमा भैन जी,महापुरशें गी इस संसारै च आम मनुक्खें आंगर बनियै रौह्‌ना पौंदा ऐ । उंऱदे आंगर दुख-तकलीफां झल्लनियां पौंदियां न । तुस क्राइस्ट दी क्हानी ते जानदियां गै…।’’

 

धर्मपाल ते ओह्‌दी घरै आह्‌ली क्या चिर अध्यात्मिक चर्चा करदे रेह् ते रमा हूं-हां करियै उंऱदिया गल्लां सुनदी रेही । केशव चुपचाप दोआरी दे बाह्‌र ढलदी स’ञां दे नजारे दिखदा रेहा । फ्ही ओह् उट्ठेआ ते कन्नै आह्‌ले कूपे चा घड़ी-मुड़ी झांकने आह्‌ली कोई त्रऱऊं क बऱरें दी निक्की नेही कुड़ी गी कोल सद्दियै ओह्‌दे कन्नै खेढन लगी पेआ। किश चिरे मगरा ओह् कुड़ी खु’ल्लियै गड़ाके ला करदी ही ते बिच्चें-बिच्चें केशव दियां मुच्छां पुट्टा दी ही । कुड़ी दे जोरें-जोरें हस्सने करी उसदा बब्ब आइयै उसी लेई गेआ ।

 

रमा नै झुकियै सीटा हेठा अपना बैग खिच्चेआ ते उसदी ज़िप खोह्‌ल्लन लगी । केशव नै अग्गें होइयै उसी पुच्छेआ , ‘‘ रमा जी, में तुंऱदी किश मदद करां ?’’रमा नै ज़िप खोह्‌ल्लने कोला अपना हत्थ रोकियै , केशव अऱल्ल थोह्‌ड़ा घूरियै दिक्खेआ । फ्ही किश सख्त लैह्‌जे च आखेआ , ‘‘ मिगी तुंऱदी मददा दी  कोई लोड़ नेईं । प्लीज़ , अपना कम्म करो ।’’

कूपे दे सारे जने फ्ही इक बारी उंऱदे अऱल्ल दिक्खन लगे ।

केशव नै थोह्‌ड़ा मुस्कराइयै आखेआ , ‘‘ मैडम, तुसें मेरे बैग चा केह् लैना ऐ ?’’

 

रमा नै पुच्छेआ , ‘‘तुंऱदे बैग चा ? केह् मतलब ऐ ,तुंऱदा ?तुंऱदे बैग कन्नै में केह् लैना-देना ?’’

केशव नै नकली गंभीरता कन्नै आखेआ , ‘‘ मैडम जी, तुस मेरा बैग खोह्‌ल्ला करदियां ओ ।’’

रमा नै इक बारी बैग अऱल्ल दिक्खेआ, फ्ही आखेआ , ‘‘ नेईं,एह् मेरा बैग ऐ ।

में इसगी पनछाननी  आं ।’’

 

केशव नै आखेआ , ‘‘ ऐक्सक्यूज़ मी ।’’ ते रमा दी सीटा हेठा इक होर बैग कड्ढेआ, जेह्‌ड़ा बिल्कुल पैह्‌ले बैगा आंगर हा । फ्ही उसी रमा दे सामनै करियै उऱन्नै आखेआ , ‘‘ तुंऱदा बैग शायद एह् ऐ ।’’

रमा नै तन्जिया मुस्कराह्‌ट कन्नै आखेआ , ‘‘नेईं जी, मेरा बैग इऱयै ऐ ,जेह्‌ड़ा में खोह्‌ल्ला करनी आं । में इसदे हैंडले गी सैल्ला रिब्बन ब’न्ने दा ऐ ।’’

एह् आखियै उऱन्नै बड़ी शेखी कन्नै सारें अऱल्ल दिक्खेआ । केशव नै मूंढे उबड़े करियै आखेआ , ‘‘ ठीक ऐ फ्ही, जि’यां तुंऱदी मर्जी । खोह्‌ल्ली लैओ ।’’

रमा नै ज़िप खोह्‌ल्ली । ज़िप खु’लदे गै मर्दाना कमीजां ते त्रै-चार टाइयां सामनै आई गेइयां । रमा र्‌हान-परेशान ही । उन्न र्‌हानगी कन्नै बकोए दे अपने मुहां उप्पर हत्थ रक्खी लेआ । ओह्‌दे मुहां आपमुहारा निकली गेआ , ‘‘ एह् किऱयां होई सकदा ऐ ? सैल्ला रिब्बन…।’’

केशव दे चेह्‌रे उप्पर शरारती मुस्कराह्‌ट ही । उऱन्नै आखेआ , ‘‘ कोई गल्ल नेईं रमा जी , केईं बारी ऐसा बी होई जंदा ऐ ।’’

धर्मपाल ते ओह्‌दी घरै आह्‌ली बी र्‌हान लब्भा दे हे । रवि सोचा दा हा जे  केशव जादू बी  जानदा ऐ क्या ?

शांति प्रिया नै रवि दी बक्खी च आरका कन्नै ठेह् कराई ते अक्खीं कन्नै रमा अऱल्ल शारा कीता । रवि गी लग्गा जे केशव पक्क गै कोई जादू जानदा होना । रमा अपने असली बैगा चा अगाथा क्रिस्टी दा नावल कड्ढियै पढ़ा दी ही । उसदे मुहां उप्पर निऱम्मी ते निग्घी मुस्कराह्‌ट ही । रवि समझदा हा जे इस मुस्कराह्‌ट दी वजह कताबा च लिखी दी कोई गल्ल नेईं ही ।

शांति प्रिया नै रवि दा हत्थ अपने हत्थै च लेइयै दबाया ते सलाह् करने आह्‌ले लैह्‌जे च ओह्‌दे कन्नै च आखेआ , ‘‘ इक मिंट बाह्‌र चलो हां ।’’

रवि गी शांति प्रिया दे हत्थै दे निग्घे दबाऽ ते कन्नै च कोसे साहें ते बाज दे मेल कन्नै होने आह्‌ले रोमांचक गुतलुएं थमां बझोआ जे ओह् अपने रोस्से गी भलेआं भुल्ली गेदी ही । ओह् बड़े चाऽ कन्नै उट्ठेआ ते शांति प्रिया गी लेइयै कूपे दे बाह्‌र दरोआजे कोल गेआ उठी । इत्थै रेला दे चलने दी-खट-खड़ाक, खट-खट ; खट-खड़ाक, खट-खट दी बाज पूरे जोरै कन्नै आवा दी ही । शांति प्रिया नै हसदे-हसदे आखेआ , ‘‘ रवि इऱयां लगदा ऐ,बुड्ढा बुड्ढी पर आशक होई गेदा ऐ ।’’

रवि नै पुच्छेआ ,‘‘केह्‌ड़ा बुड्ढा ?’’

शांति प्रिया खिच-खिच करियै हसदे बोल्ली , ‘‘ केशव , होर कुऱन ?’’

रवि ने आखेआ , ‘‘ किश अजीब जेहा ते लग्गा करदा ऐ,पर तूं किश मता गै पुट्ठा सोचा करनी ऐं । दोऐ टब्बरदार होने न; एह् कोई उंऱदी उमर ऐ,इऱयै नेही गल्लें दी ?’’

शांति प्रिया बोल्ली, ‘‘ पुट्ठा नेईं, बिल्कुल सिद्धा ते पद्धरा  ऐ । तूं केशव दियां अक्खां नेईं दिक्खियां ,जिसलै ओह् रमा अऱल्ल दिखदा ऐ? ’’

रवि ने पुच्छेआ,‘‘क्या उसलै उस दियां अक्खां टीरियां होई जंदियां न ?’’

शांति प्रिया नै आखेआ , ‘‘ हिरखै दी किन्नी चमक आई जंदी ऐ ,ओह्‌दी अक्खें च!’’

रवि नै पुच्छेआ, ‘‘ अपने कोल बैठे दे, मेरियें अक्खें च हिरखै दी चमक नेईं दिखदी,बुड्ढे दी अक्खें दा हिरख लब्भी जंदा ऐ ।’’

शांति प्रिया नै परता दित्ता , ‘‘ इस उमरी च एह् किश, किन्ना अजीब ऐ ।’’

रवि बोल्लेआ , ‘‘मिगी बझोंदा ऐ जे बुड्ढी दे मनै च बी केशव लेई दिलचस्पी है ऐ ।उऱआं अड़िये,बुड्ढी है बड़ी शैल ई। ’’

शांति प्रिया फटक्क बोल्ली , ‘‘जो बी ऐ,पर एह् सब दिक्खियै बोद्दी आह्‌ले गी  बड़ा कश्ट होआ करदा ऐ ।’’

रवि बोल्लेआ , ‘‘अच्छा , तां तुऱम्मी नोट कीता ऐ ।’’ फ्ही दोऐ मुस्करांदे-मुस्करांदे कूपे च परतोई आए ।

 

हून सऱञ घरोई आई दी ही । कन्नै आह्‌ले कूपे आह्‌ली कुड़ी फ्ही केशव कश आई गेदी ही । उसदे मां-बब्ब उसी बथ्हेरा सद्दा करदे हे पर ओह् केशव कन्नै खेढने च रुज्झी दी ही । केशव नै कुड़ी कन्नै खेढदे-खेढदे अपने बैगे चा माऊथ-आर्गन कड्ढेआ ते उस च फूकां मारियै पुट्ठियां-सिद्धियां बाजां कड्ढन लगा । कुड़ी खुशी च ताड़ियां बजान लगी । हून ओह् इक फूक मारियै बाज कढदा ते कुड़ी जोरै नै किलकियै ताड़ी मारदी । ओह् फ्ही फूक मारियै बाज कढदा ते कुड़ी फ्ही किलकियै ताड़ी मारदी । कुड़ी गी एह् खेढ बड़ी पसंद आई दी ही । चानक केशव नै हेमंत कुमार दा गाए दा गाना ‘बेकरार करके हमें यूं न जाइयै…’ दी धुन बजाना शुरू कीता । धुन इन्नी शैल ते सुर च ही जे सारे डब्बे च चुप जन छाई गेई ।सारे जने होर गल्लां भुल्लियै धुन सुनन लगी पे । जिसलै उऱन्नै बजाना बंद कीता तां कुड़ी नै फ्ही किलकियै ताड़िया मारियां । शांति प्रिया कोला सैह्‌बन गै निकली गेआ, ‘‘ किश होर सनाओ ।तुस ते बड़ा शैल बजांदे ओ ।’’

 

केशव नै फ्ही छाती पर हत्थ रक्खियै ते सिर झकाइयै सिफ्ता लेई शुक्रिया कीता ते आखेआ , ‘‘में सनान्नां ,पर जेकर बाकी आह्‌ले तंग नेईं होआ दे होन ।’’ रवि नै आखेआ , ‘‘ इन्ने शैल संगीत कन्नै कुऱन तंग होई सकदा ऐ ।’’ उऱन्नै नोट कीता जे रमा दी नजरें च बी उसी अपनी गल्लै दा समर्थन थ्होई गेआ हा । उन्न थोह्‌ड़े होर उत्साह् कन्नै आखेआ , ‘‘ तुस सनाओ। ’’

केशव नै किश पराने फिल्मी गीतें दियां धुनां सनाइयां । ओह् इक माहिर कलाकार आंगर बजाऽ करदा हा । घरोंदे सूरजै दी पीली लोऽ ते तेजी कन्नै बदलोंदे बाह्‌रे दे द्रिश्शें कन्नै रलियै संगीत दियां लैह्‌रां वातावरण च किश ओपरा गै रंग भरा दियां हियां । रवि नै कदें नेईं हा सोचे दा जे माऊथ-आर्गन कन्नै बी इऱयै नेह् संगीत दी रचना होई सकदी ऐ । रमा नै सीटा कन्नै ढासना लाइयै अक्खां मीटी ओड़ी दियां हियां । बिच्च-बिच्च ओह् अक्खां खोह्‌ल्लियै केशव अऱल्ल दिक्खी लैंदी ही । फ्ही केशव नै फिल्मी संगीत छोड़ियै कोई होर गै संगीत बजाना शुरू कीता । एह् कोई बने-बनाए दा संगीत नेईं हा । उसगी कोई बी नांऽ नेईं हा दित्ता जाई सकदा । इऱयां बझोंदा हा जे ओह् आपमुहारें केशव दे अंदरा बनी-बनी बाह्‌र आवा करदा ऐ । कुड़ी केशव दी गोदा च सिर रक्खियै सेई गेदी ही । फ्ही रवि नै दिक्खेआ जे केशव माऊथ-आर्गन बजांदे सिर्फ रमा अऱल्ल दिक्खा दा हा ,जिऱयां डब्बे च कोई होर होऐ गै नेईं ते रमा बी बिंद-बिंद मुस्करांदी उसदी बक्खी दिक्खा दी ही । फ्ही न्हेरा ढली आया । रेल स्टेशन कोल पुज्जा करदी ही । लोकें च हलचल शुरू होई । जादू त्रुट्टी गेदा हा ।

 

किशनगढ़ सैर करन आए दे लोक सऱञां’लै अक्सर डाक रोड़ उप्पर चक्कर लान निकलदे न । चक्कर लाने आह्‌ले कुसै काह्‌ली च नेईं होंदे, भीड़ जेही होंदे होई बी कोई धक्कमधक्का नेईं होंदा । हर पास्सै हसदे-मुस्करांदे चेह्‌रे नजरी औंदे न । रवि ते शांति प्रिया होरें आए दे त्रिया दिन हा । दोऐ इक दुए दा हत्थ फगड़ियै चला करदे हे । इक थाह्‌र पुज्जियै शांति प्रिया ने रवि दा हत्थ जोरें दबाया ते काह्‌ले होए दे आखेआ , ‘‘ उद्धर दिक्खेओ ।’’ जिद्धर उन्न शारा कीता हा रवि नै उद्धर दिक्खेआ । सामनै थोह्‌ड़े दूरा दा सिड़का दे दूए पास्सै बांह् च बांह् पाए दे केशव ते रमा गड़ाके मारदे आवा दे हे । ट्रेना दियां गल्लां चेतै आई गेइयां , फ्ही बी उंऱदे इऱयां बाह्‌में च बाह्‌मां पाइयै सामनै आई जाने करी रवि गी शाक जन लग्गी गेआ । रवि दा मन होआ जे ओह् दूई बक्खी मुड़ी जाऽ । फ्ही उन्न सोचेआ जे शर्म उऱनेंगी होनी चाहि दी, ओह् धङानें परेशान होआ करदा ऐ । इन्ने च ओह् दोऐ उंऱदे कोल पुज्जी गेदे हे । केशव नै रवि गी खिसकने दा कोई मौका दित्ते बगैर गै जोरे दा आला देइयै बलाया, ‘‘ हैलो यंग कप्पल, केह् हाल ऐ ?’’फ्ही कोल आनियै पूरी गर्मजोशी कन्नै रवि कन्नै पंजा मलाया ते शांति प्रिया दे सिरै पर हत्थ फेरेआ । रमा दे शैल मुहां पर  बड्डी बिंदी दा ते होठें पर मुस्कराह्‌ट दा इक बक्खरा गै गोहाड़ हा । रमा नै रवि ते शांति प्रिया गी लग्गे दे झटके गी बुझदे होई केशव अऱल्ल इक गुज्झी मुस्कराह्‌ट कन्नै दिक्खेआ ते आखेआ , ‘‘ क्या तुस नेईं समझदे जे साढ़े आसेआ सफाई ते काफी दा इक-इक कप्प इंऱदा हक्क बनदा ऐ। ’’

 

केशव नै रवि गी बांही दा फगड़ेआ ते आखेआ , ‘‘ ओह् सामनै कैफटेरिया ऐ,आओ ।’’

फ्ही उऱनें गी नांह्-नुक्कर दा मौका दित्ते बिजन कैफटेरिये च लेई गे । काफी आई गेई । भामें रवि दी काफी पीने दी कोई मर्जी नेईं ही ,पर अपने मनै च उट्ठने आह्‌ले सोआलें दे जवाब उऱब्बी तुप्पा करदा हा । रमा नै काफी च खंड पाई । केशव नै आखेआ , ‘‘अच्छा, रमा तूं सनाग्गी जां में … ?’’

 

रमा नै आखेआ , ‘‘ इऱयै नेह् कम्म करने च तुस गै माहिर ओ, तुस्सै सनाओ ।’’

केशव नै पैह्‌लें किश चिर दौनें अऱल्ल दिक्खेआ ,फ्ही मुस्करांदे होई आखेआ , ‘‘ गल्ल बड़ी सिंपल ऐ । अज्जै कोला ठीक बाई बऱरे पैह्‌लें में ते रमा ट्रेन च मिले हे । इसी दिखदे सार गै मिगी एह्‌दे कन्नै प्यार होई गेआ हा ते किशनगढ़ पुज्जने परैंत्त में उसले तगर इसदी खलासी नेईं ही कीती जिन्ने तगर इन्न बी प्यार दी हामी नेईं भरी  । फ्ही साढ़ा ब्याह् होई गेआ । पर अस हर बऱरै इस्सै दिन ट्रेन च इत्थै औन्ने आं ते अपने प्यार दी पैह्‌ली मुलाकात गी परतियै जीने दी कोशश करने आं । हर बारी थोह्‌ड़ी-मती बक्खरी गै क्हानी बनदी ऐ । साढ़ी इस बारी दी क्हानी दे तुस बी पात्तर हे । शुक्रिया ।’’

 

रवि ते शांति प्रिया नै र्‌हानगी कन्नै इक दुए अऱल्ल दिक्खेआ । शांति प्रिया दे मुहां निकली गेआ , ‘‘ ते ओह् बैगा आह्‌ला बी ड्रामा गै हा ?’’

रमा नै मुंडी ल्हांदे होई आखेआ , ‘‘ नेईं-नेईं । ओह् वाक्या ई केशव हुंदी कारस्तानी ही । दुएं गी र्‌हान करदे रौह्‌ना इंऱदी आदत ऐ । ही इज़ फुल आफ सरप्राइज़िज़ ।’’

केशव नै मुच्छें परा काफी दी झग्ग पूंझी । उसदी अक्खें च शरारती चमक ही । उऱन्नै निऱम्मा नेहा गड़ाका मारदे आखेआ , ‘‘एह् कम्म बी बड़ा सौखा हा । साढ़े दौनें दे बैग इक्कै जनेह् हे । घरा चलने शा पैह्‌लें गै में दिक्खेआ जे रमा ने अपने बैगा गी सैल्ला रिब्बन बऱन्ने दा ऐ ते में इस कशा चोरी रिब्बन तोआरियै अपने बैगे गी बऱन्नी लेआ । बस्स, बाकी सब तुसें गी पता गै ।’’

 

रमा नै बड़े प्यार ते थोह्‌ड़े नकली गुस्से कन्नै केशव अऱल्ल दिखदे आखेआ , ‘‘ बस्स,एह् इऱयै किश करदे रौंह्‌दे न ।’’

केशव नै रवि ते शांति प्रिया बक्खी दिखदे आखेआ , ‘‘जेकर तुस बुरा नेईं मन्नो तां तुसें गी बिजन मंगे इक्क सलाह् देना चाह्‌न्नां । जिंदगी च प्यार करने ते प्यार दा पर्व मनाने दा कोई मैका नेईं खुंझाना चाहिदा,सगुआं एह्‌दे लेई ब्हान्ने तुप्पने चाहिदे ।’’

फ्ही उन्न रमा अऱल्ल दिखदे काफी  इऱयां पीती जिऱयां काफी नेईं प्यार दा घुट्ट भरेआ होऐ ।

Previous articlePhenomenal Growth of Dogri Literature
Next articleगज़ल
Lalit Magotra
Born in Jammu (Year 1944), Prof. Lalit Magotra completed M.Sc. in Physics from Kashmir University and did his Ph.D. in Physics (High Energy Physics) from Jammu University in the year 1974. He is a prolific Dogri Writer and has seven books to his credit in Dogri and one in Hindi. He has received a State Award, and Best Book Award from J&K Academy of Art, Culture and Languages. He has been conferred the coveted Sahitya Akademi Award for the year 2011 in Dogri. He has been the recipient of Senior Fellowship in Literature of the Ministry of Culture, Govt. of India. He has currently leading Dogri Sanstha Jammu, a premier and most prestigious literary and cultural organization of the State as the President. In addition, he has been the convener of Dogri Language in Sahitya Akademi, New Delhi for two terms.

LEAVE A REPLY

Please enter your comment!
Please enter your name here